نیم نگاهی به صنعت کتاب و کتاب‌خوانی در ایران معاصر/ وقتی دو برادر خوانساری خانه به خانه برای تهرانی ها کتاب عرضه می کردند
تاریخ انتشار: ۲۵ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۰۸۲۷۶
فرهنگ کتاب‌خوانی از خیلی زمان‌های قبل به ایران رسیده که روایتی جالب دارد، از هند تا شهرهای کوچک و بزرگ ایران ادامه داشته و حالا یک اصل برای زندگی مثبت است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صاحب نیوز؛ تاریخ ایران همواره با کتاب و کتاب‌خوانی همراه بوده است و می‌توان با نگرش در موزه‌ها و تاریخ دریابیم که این امر چقدر از دیرباز مهم بوده است، برای رسیدن به این خواسته مقام معظم رهبری که می‌فرماید «باید تمدن سازی انجام شود»، ضروری است توجه داشته باشیم که تمدن در بستری از کتاب و فرهنگ و با خواندن و دانایی اتفاق خواهد افتاد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تا اوایل دوره قاجار کتاب‌ها در ایران خطی بودند و بالطبع کمیاب و گران بودند و در اختیار اهل فضل و اهل علم و دور از دسترس مردم عادی، تا اینکه صنعت چاپ به ایران هم رسید و ماجرا از این قرار بود: «نخستین دستگاه چاپ در ایران با دستور عباس‌میرزا، نائب‌السلطنه فتحعلی‌شاه قاجار بعد از جنگ اول ایران و روس در تبریز توسط حاج‌زین‌العابدین تبریزی راه‌اندازی شد.
به‌نظر می‌رسد کتاب فتح‌نامه میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی که تفصیلی از جنگ‌های ایران و روس است به‌عنوان اولین کتاب به صورت چاپ سنگی در ایران منتشر شد».
از همان‌زمان چند چاپخانه یا به‌قول خودشان «مطبعه» دیگر در شهرهای بزرگ ایران ازجمله تبریز و مشهد و شیراز فعال شده‌اند و بعد دستگاه‌های چاپ سربی هم به ایران رسیدند و این‌طوری شد: «با تأسیس مدرسه دارالفنون در سال ۱۲۳۰ شمسی در تهران به‌عنوان نخستین مرکز علمی مدرن، نیاز به ترجمه، تألیف و انتشار کتاب بیشتر شد و همین باعث شد ناصرالدین شاه قاجار دستور راه‌اندازی چاپخانه سلطنتی در کنار ترجمه‌خانه شاهی را صادر کند. این آغازی بر افزایش تعداد چاپخانه‌های خصوصی بود.
براساس اسنادی که از خانواده امین‌الضرب -مهم‌ترین خاندان بازرگان ایرانی در دوره قاجار- باقی مانده است بسیاری از ناشران برای عرضه کتاب‌های خود با مشکلاتی مواجه شدند و به همین‌دلیل تصمیم گرفتند تا در کنار انتشارات، کتابفروشی خود را تأسیس کنند» و بدین شکل ایران صاحب کتابفروشی شد.
تا پیش از گسترش صنعت چاپ در ایران اغلب کتاب‌های چاپی موجود از هند به ایران می‌رسید و شرایط این‌گونه بود: «کتاب‌ها آن زمان در ایران چاپ نمی‌شد و از بمبئی هندوستان به‌وسیله کشتی به بندرعباس می‌آمد و از آنجا به شیراز منتقل می‌شد، کتاب‌ها بعد از شیراز در شهرهای دیگر مثل اصفهان و مشهد پخش می‌شد؛ کتاب‌هایی که هم به زبان فارسی و هم به زبان اردو بودند»
جالب اینکه بسیاری از نشریات دوره مشروطه نیز مانند کتاب‌ها در کشورهای دیگر ازجمله هند و ترکیه و مصر چاپ می‌شدند و تا به ایران برسند ماجراها داشتند و گاهی اصلا نمی‌رسیدند یا خبرهایشان تا به مملکت برسد قدیمی می‌شد! ولی از دوره مشروطه که به‌تدریج صنعت چاپ کشور رشد کرد کار افتاد دست ایرانی‌ها و کتاب‌ها زیاد شدند و کتابفروشی‌ها هم. اصلا خیلی‌ها معتقدند همین گسترش کتب و نشریات نوظهور بود که به بیداری اجتماعی منجر شد و در ایران انقلاب مشروطه راه‌انداخت.
*قدیمی‌ترین کتابفروشی تهران
قدیمی‌ترین کتابفروشی تهران کجا بود؟ سال ۱۲۸۰ شمسی تأسیس شد و نامش «اسلامیه» بود و در تیمچه حاجب‌الدوله بازار تهران بود، معلوم است که نامش هم از کجا آمده است؛ بیشتر کتاب‌های آن روزگار مذهبی بودند یا کتب ادعیه و علوم دینی بودند، البته به گواهی اسناد تاریخی کتاب‌های دانشمندان قدیمی ایرانی و نویسندگان معاصر و روشنفکران دوره مشروطه و کتب فلسفه و علوم اجتماعی نویسندگان خارجی هم در فهرست کتاب‌هایی بودند که مردمان قاجاری می‌خواندند.
از همان‌موقع که دکان‌های کتاب یا همان کتابفروشی در شهرهای بزرگ ایران رونق گرفتند کتابفروشی سیار هم رواج یافت و دوره‌گردهایی بودند که به‌قول امروزی‌ها کار فرهنگی می‌کردند و کتاب می‌فروختند به اهل علم و سیاست و فرهنگ و مطالعه و وضعیت این‌گونه بود: «در تهران قدیم بیشتر کتابفروشان ثابت و دوره‌گرد اهل خوانسار بودند، جلوخان مسجد شاه، بازار حلبی‌سازها، سرای امیر، بازار بین‌الحرمین، تیمچه حاجب‌الدوله و بعدها خیابان‌های ناصریه، صوراسرافیل و باب‌همایون مرکز اصلی فروش کتاب و محل تردد کتابفروشان دوره‌گرد بود».
*حاج ملا محمدصادق و حاج ملا محمدباقر خوانساری و عرضه خانه به خانه کتاب
پس از دوره قاجار با گسترش علوم و فنون جدید و ترویج سوادآموزی و راه‌اندازی مراکز آموزش دانشگاهی به‌تدریج کتاب شد ابزار دست و ضرورت زندگی و کار و تحصیل خیلی‌ها و «سعید نفیسی» نویسنده و محقق معاصر درباره کتابفروشانِ آن روزگار گزارش داده است: «بازار حلبی‌سازها مرکز کتابفروشی‌های تهران بود، یکی دیگر از تیمچه‌های کتابفروشی تهران هم در تیمچه حاجب‌الدوله و بازار کفاش‌ها بود، حاج ملا محمدصادق و حاج ملا محمدباقر دو برادر اهل خوانسار و اهل فضل بودند که به خانه‌های مردم می‌رفتند و کتاب‌هایشان را عرضه می‌کردند، گاهی فوراً هم پول کتاب‌ها را نمی‌گرفتند، معتبرترین دکان کتابفروشی آن زمان متعلق به میرزا محمد خوانساری در بازار حلبی‌سازها قرار داشت».
در دهه‌های بعدی مطالعه کتاب مدام و مدام در ایران افزایش یافت و کتابفروشی‌ها بیشتر و بیشتر شدند. این افزایش مستمر تا دهه ۸۰ شمسی همچنان ادامه داشت تا اینکه مطالعه مجازی جای کتاب‌های کاغذی را گرفت، حالا اگرچه هنوز نشر کاغذی کتاب رواج دارد ولی دیگر روزگار عوض شده و کتاب‌ها دیجیتال شده‌اند و ناگزیر مغازه‌های کتابفروشی هم کمتر شده‌اند، در مقابل،صنعت نشر کتاب از طریق فناوری ارتباطات مجازی و رسانه‌های دیجیتال رونق گرفته و کار به جایی رسیده که گاهی کتابی به نسخه چاپ کاغذی نمی رسد و مخاطبان در نسخه های دیجیتال آن را مطالعه می کنند.
انتهای پیام/
منبع: دانا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۰۸۲۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
عملیات وعده صادق موجب شادی عدالت‌خواهان جهان شد
فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران گفت: عملیات وعده صادق یک عملیات سنجیده نظامی بود که دل همه عدالت‌خواهان جهان را شاد کرد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از کهگیلویه و بویراحمد، امیر سرلشکر عبدالرحیم موسوی، ظهر امروز _ پنجشنبه، ششم اردیبهشت _ در اجلاسیه ۲۰۸ شهید ارتش کهگیلویه و بویراحمد، اظهار کرد: مردم استان کهگیلویه و بویراحمد مردمی سخت‌کوش و منحصر به فرد با بلوغ سیاسی و با مجاهدت کم‌نظیر در دوران دفاع مقدس هستند که بیشترین اعزام به جبهه را در آن دوره به خود اختصاص دادند و مقام اول مشارکت در انتخابات اخیر نیز مربوط به همین مردم است.
وی افزود: مردم شهرستان گچساران در دوره طاغوت مجاهدت کردند و حماسه مردم این شهرستان در ۱۹ بهمن ۵۷ مثل نگین انگشتری در دوران مبارزات نهضت است.
فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران با اشاره به مجاهدت مرزداران و احترامی که مردم ایران برای فرزندان خود در لباس رزم قائل هستند، گفت: در مرزهای جنوبی و شمالی کشور مزارهای مرزداران فداکار از ده‌ها سال پیش وجود دارد که همواره برای مردم ایران زمین قابل احترام هستند و در آموزه‌های دینی بالاترین ارزش‌ها مربوط به این افراد فداکاری است که از مرزهای کشور خود جانانه دفاع می‌کنند و «عند ربهم یرزقون» بالاترین درجه بهشت است که برای این افراد در نظر گرفته می‌شود.
وی با بیان اینکه به وضعیت کم‌نظیری در زمینه استقلال کشور رسیده‌ایم، تصریح کرد: به چنان وضعیتی رسیده‌ایم که هیچ بیگانه‌ای جرأت تعرض به خاک کشور را ندارد.
موسوی به مقایسه وضعیت استقلال کشور در دوره طاغوت و در دوره جمهوری اسلامی، پرداخت و خاطرنشان کرد: وقتی یکی از کارکنان سفارت انگلیس به اتاق شاه می‌رود نقشه‌ای در اتاق بوده که پیشروی نیروهای آلمانی را نشان می‌دهد این کارمند جز سفارت به شاه یک کشور دستور می‌دهد که این نقشه سنجاق شده را از روی دیوار اتاق خود بردارد، از این رو نمی‌دانیم برای چنین وضعیتی در آن دوره خفت بار بخندیم یا گریه کنیم.
وی افزود: امروز وقتی اقتدار خود را نگاه می‌کنیم به تدبیر و کلام نافذ مقام معظم رهبری پی می‌بریم که فرمودند؛ «هیچ قدرتی نمی‌تواند کوچک‌ترین تأثیری روی تصمیمات جمهوری اسلامی ایران داشته باشد».
فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی در گفت: وقتی تاریخ را ورق می‌زنیم به کسانی لعنت می‌فرستیم که خاک این کشور را بر باد دادند و ۵۰ سال بعد وقتی باز هم تاریخ را ورق می‌زنیم به روح کسانی درود می‌فرستیم که عزت و افتخار و استقلال را برای این کشور به ارمغان آوردند و اجازه ندادند یک بند انگشت از خاک کشور زیر چکمه بیگانه بماند.
وی تصریح کرد: یکی از ابعاد مهم یادواره شهدا این است که به خود یادآور شویم کجا بودیم و اکنون کجا رسیده‌ایم و دائم باید این نکته را برای خودمان یادآوری کنیم.
امیر سرلشکر موسوی با اشاره به رفتار آمریکایی‌ها در گذشته و در دوره کنونی، خاطرنشان کرد: یک روز وقتی ناو هواپیمابر آمریکایی از اسکله خودشان در آمریکا جدا می‌شد سینه سپر کرده و به هرجا و به هر سمت و سویی که می‌خواست حرکت می‌کرد و برای خودشان ابهتی داشتند، اما امروز وضعیت به جایی رسیده که مقام‌های آمریکایی اعلام می‌کنند و به ما پیام می‌دهند که ما این کار را نکرده‌ایم و ما نبوده‌ایم و با ما کاری نداشته باشید که این از برکات خون شهداست.
وی با اشاراشاره به عملیات وعده صادق گفت: همه باید بدانیم که این اقدام دفاع مشروع جمهوری اسلامی در برابر عملیات نامشروع رژیم کودک‌کش صهیونیستی بود که از قبل چندین بار این عملیات را به آنها اعلام کردیم و حق مشروع خودمان را انجام دادیم.
فرمانده ارتش جمهوری اسلامی ایران با اشاره به پیچیدگی عملیات وعده صادق افزود: از روز چهاردهم اسفند به آنها گفتیم که می‌زنیم و آنها از آن روز در آماده‌باش کامل بودند و با بیش از ۱۰۰ فروند هواپیما از انواع مختلف فرشی در آسمان زده بودند، سطح دومی هم روی زمین داشتند و همه سامانه‌های پدافندی آنها در آماده‌باش کامل بود.
وی با بیان اینکه چیزهای دیگری هم وجود داشت که باید محاسبه می‌کردیم به چندین مسیر تردد هواپیماهای غیرنظامی از کشورهای مختلف جهان اشاره کرد و گفت: باید رعایت حال آنها نیز می‌شد که نشان می‌دهد این عملیات پیچیدگی خاص خود را داشت و اینجا بود که به رژیم صهیونیستی فهماندیم زدن یک نقطه به مانند غزه که طول و عرض جغرافیایی آن ناچیز است و زدن عده‌ای کودک و پیر و بیمار ارزش نظامی ندارد.
موسوی تصریح کرد: ارزش نظامی وقتی است که از هزار و چندصد کیلومتر آن طرف از یک نقطه نظامی بتوان نقطه نظامی دیگری را هدف قرار داد و اکنون با عملیات وعده صادق همه معادلات به هم خورده است و عملیات وعده صادق همانند خنجر جهان اسلام بود که بر گلوی رژیم کثیف صهیونیستی فرود آمد و دل همه عدالت‌خواهان جهان را شاد کرد.
کد خبر 747858
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد